تولید پراکنده (مولد مقیاس کوچک) چیست؟

تولید پراکنده به مواردی اطلاق می شود که برق در همان محل مصرف یا نزدیک به محل مصرف تولید می گردد. تولید پراکنده شامل نیروگاه های کوچک با حداکثر ظرفیت تولید 25 مگاوات است. تولید پراکنده به این دلیل اتفاق می افتد که افت جریان و ولتاژ در نقاط خاصی رخ می دهد. این طرح برای پر کردن این کمبود ها معرفی شده است. تولید پراکنده به دو دسته تولید همزمان برق و حرارت و توان، سرمایش و گرما (CCHP) تقسیم می شود. منظور از تولید همزمان، تولید برق همراه با سایر اشکال انرژی و استفاده همزمان از همه آنهاست. یکی از انواع تولید پراکنده، مولد‌های مقیاس کوچک که تا ظرفیت تولید 25 مگاوات قابل بهره برداری هستند. این تولید کننده ها به صورت موتورهای گازی یا توربین گازی اجرا می شوند و بر خلاف سایر تولید های پراکنده، انعطاف کافی برای تولید برق در طول روز و شب را دارند.

مولد مقیاس کوچک چیست؟

مولد مقیاس کوچک مجموعه ای از دستگاه ها یا تأسیسات تولید برق است که می تواند متصل به شبکه توزیع برق کشور عمل کند، به طوری که ظرفیت تولید عملی آن در نقطه اتصال به شبکه توزیع از 25 مگاوات بیشتر نباشد. توجه به این نکته حائز اهمیت است که دیزل ژنراتورها در کارخانجات و صنایع مختلف به دلیل مشکلات فنی نمی توانند به شبکه سراسری برق متصل شوند و سالانه مستمر برق تولید می کنند و در واقع به عنوان مولد برق اضطراری استفاده می شوند.

در حالیکه مولدهای مقیاس کوچک توانایی تولید مداوم برق در طول سال را دارند، اما در واقع مولدهای گازی پیوسته با خروجی بسیار بالا و گارانتی بیش از 80000 ساعت هستند. پیشرفت فناوری مولدهای گازسوز در مقیاس کوچک، تطابق با استانداردهای زیست محیطی و قابلیت استفاده در محیط‌های مختلف از جمله صنعتی، مسکونی و تجاری، به همراه بهره‌گیری از فناوری پیشرفته مواد و کنترل ساده در این مولدها، شرایطی را ایجاد کرده است که هزینه تولید برق توسط این مولدها، به ویژه در صورت استفاده از روش تولید همزمان برق و حرارت (Combined Heat and Power)، در اکثر موارد کمتر از روش‌های سنتی تولید برق و حرارت باشد.

مولدهای تولید همزمان برق و حرارت و سرما (CCHP /CHP) به مولدهای مقیاس کوچک اطلاق می‌شود که حرارت تولید شده توسط آنها مستقیماً مورد استفاده قرار می‌گیرد یا برای تولید آب گرم، بخار و یا سرمای مورد نیاز بازیافت می‌شود. این نوع مولدها باعث افزایش راندمان و بهره‌وری بالای اقتصادی و حفاظت از محیط زیست می‌شوند.

مزایای سرمایه گذاری در نیروگاه های تولید پراکنده ( مقیاس کوچک)

• داشتن منابع مالی زیاد ضروری نیست.
• نیازی به فضای زیاد و زیرساخت های خاص نیست
• نیازی به تبلیغات، بازاریابی و انبار محصول نهایی نیست
• بازگشت سرمایه گذاری کمتر از سه سال
• سرمایه در گردش کم به دلیل مواد اولیه ضروری
• زمان راه اندازی کوتاه
• و…

مدل های مختلف نیروگاه مقیاس کوچک

نیروگاه های مقیاس کوچک را می توان با استفاده از منابع و فناوری های مختلف ساخته و راه اندازی کرد. در اینجا چند نمونه رایج از نیروگاه های کوچک مقیاس آورده شده است:

1. نیروگاه خورشیدی فتوولتائیک (PV)

این نیروگاه ها با استفاده از خورشید برق تولید می کنند. آنها را می توان روی پشت بام ها، ساختمان های تجاری یا به عنوان نیروگاه های مستقل در مناطق خورشیدی نصب کرد.

2. نیروگاه بادی کوچک

از نیروگاه های بادی کوچک می توان برای تامین انرژی خانه ها، مزارع یا مشاغل کوچک استفاده کرد. آنها توربین های بادی کوچک تری نسبت به توربین های مورد استفاده در مزارع بادی بزرگ دارند.

3. نیروگاه بیوماس

این نوع نیروگاه ها با سوزاندن منابع زیست توده مانند چوب، زباله های کشاورزی یا فضولات حیوانی برق تولید می کنند. آنها می توانند برق را در محل تامین کنند و به دفع زباله کمک کنند.

4. میکروتوربین‌ها

میکروتوربین ها دستگاه های کوچکی هستند که از گاز طبیعی یا سایر سوخت های فسیلی برای تولید برق استفاده می کنند. آنها برای کاربردهای کوچک تجاری و صنعتی مناسب هستند.

5. نیروگاه‌های هیدروالکتریک کوچک (میکروهیدرو)

این نوع نیروگاه از جریان رودخانه برای تولید برق استفاده می کند. مناسب برای مناطق دورافتاده که به منابع آب دسترسی دارند.

6. نیروگاه‌های ژنراتور دیزلی و گازی

این نوع نیروگاه ها برای تولید برق از ژنراتورهایی استفاده می کنند که با گازوئیل یا گاز طبیعی کار می کنند. معمولاً در مناطقی که دسترسی به شبکه برق محدود است استفاده می شود.

آیا راه اندازی نیروگاه مقیاس کوچک در ایران مقرون به صرفه‌ است؟

راه اندازی یک نیروگاه مقیاس کوچک در ایران بسته به عوامل متعددی می تواند سودآور باشد. در اینجا چند فاکتور کلیدی وجود دارد که باید در نظر گرفته شود:

• منابع انرژی تجدیدپذیر: ایران در زمینه انرژی های تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی و بادی دارای پتانسیل بسیار خوبی است. بیشتر کشور دارای نور خورشید فراوان است که برای نیروگاه های خورشیدی مقرون به صرفه است.
• حمایت‌های دولتی و سیاست‌ها: سیاست ها و حمایت های دولت مانند تعرفه های تشویقی برای خرید برق تولیدی از منابع تجدیدپذیر می تواند بر مزایای مالی راه اندازی این نیروگاه ها تأثیر بگذارد.
• هزینه‌های اولیه و بازگشت سرمایه: سرمایه گذاری اولیه برای راه اندازی یک نیروگاه کوچک می تواند بسیار زیاد باشد. با این حال، کاهش هزینه‌های تجهیزات و افزایش راندمان نیروگاه‌های تجدیدپذیر می‌تواند بازگشت سرمایه را تسریع کند.
• نیازهای محلی انرژی: وجود نیازهای انرژی خاص در مناطق مختلف ایران، مانند مناطق دورافتاده یا صنایعی که نیاز به تامین انرژی مستقل دارند، ممکن است ایجاد نیروگاه‌های کوچک را توجیه کند.

در نهایت، تحلیل دقیق شرایط محلی، منابع موجود، سیاست های دولت و مقرون به صرفه بودن هر پروژه ضروری است تا مشخص شود که آیا توسعه نیروگاه مقیاس کوچک در ایران ارزشمند و مقرون به صرفه است یا خیر.